Những bất ngờ từ vị thuốc đông y hoa ngũ sắc trong trị bệnh

Cây bông ổi còn được gọi là hoa ngũ sắc – một loại thảo dược được sử dụng trong nhiều bài thuốc chữa bệnh của y học cổ truyền. Dược liệu này được biết đến với các tác dụng thanh nhiệt, tiêu độc, cầm máu, chữa đau bụng thổ tả,…

• Tìm hiểu các dụng dược lý của vị thuốc đông y Đào nhân
• Tìm hiểu tác dụng của dược liệu đông y Chỉ thực quả của cây Trấp

Cây bông ổi còn được gọi là hoa ngũ sắc

Tìm hiểu về vị thuốc hoa ngũ sắc

Giảng viên Y sĩ Y học cổ truyền cho biết: Không đơn thuần chỉ là một loại hoa cho người đời ngắm nhìn, chiêm ngưỡng, hoa ngũ sắc còn có những công dụng có thể khiến bạn bất ngờ. Trong đông y, loài hoa này được sử dụng để trị bệnh ngoài da, cầm máu hay xương khớp.

Tên khoa học của loài hoa này là: Lantana camara thuộc họ Verbenaceae (cỏ roi ngựa).

Hoa có cành non dài và mềm, có lông và gai. Lá của hoa có hình trái xoan, dày và màu xanh nhạt. Loài hoa này không có cuống và mọc thành từng chùm, bạn sẽ dễ dàng nhận biết chúng nhờ màu sắc rực rỡ nổi bật. Hoa còn có quả màu xanh mềm, hình cầu và có mùi thơm như quả ổi.

Ở một vài nước trên thế giới, bông ổi bị liệt vào danh sách những loại cây có hại bởi nó tồn tại độc tố. Tuy nhiên, ở nước ta, loại hoa này lại được xem là thảo dược có dược tính cực tốt và được dùng nhiều trong đông y.

Tác dụng dược lý của cây hoa ngũ sắc(bông ổi)

Theo y học hiện đại

Một số nghiên cứu về các bộ phận của cây bông ổi đã ghi nhận những tác dụng dược lý như sau:

• Chiết xuất từ đài hoa bông ổi có khả năng ngăn chặn các cơn co thắt diễn ra ở cơ trơn, giúp các cơ trong tử cung được co giãn. Đồng thời nó cũng có tác dụng làm giảm huyết áp và hoạt động tương tự như một chất kháng sinh, giúp giảm ho, điều trị viêm họng.
•  Đài hoa và lá cây bông ổi có tác dụng kích thích tiểu tiện, thông tiểu, nhuận gan
• Thử nghiệm tiêm dịch chiết đài hoa trên mèo thí nghiệm phát hiện công dụng làm giảm huyết áp ở mèo.
• Chiết xuất polysaccharit từ nụ hoa có thể hòa tan trong nước. Chất này khi thử nghiệm trên chuột được cấy ghép khối u sarcoma 180 cho thấy khả năng ức chế, làm chậm sự phát triển của u.
• Chiết xuất tinh dầu từ hạt bông ổi thể hiện rõ đặc tính kháng sinh, giúp tiêu diệt một số chủng vi khuẩn gây bệnh như Salmonella typhi, Staphylococcus aureus hay Bacillus subtilis… Chất này cũng đồng thời làm giảm khả năng hoạt động của một số vi nấm, đặc biệt là nấm trychophyton.
• Hoạt chất lantanin trong vỏ cây có công dụng hạ nhiệt, làm giảm khả năng tuần hoàn.

Theo y học cổ truyền

• Rễ cây có tác dụng giải nhiệt, giảm sốt, khu phong, trừ thấp, tiêu thũng. Chủ trị bệnh phong thấp, quai bị, sốt cao kéo dài, chấn thương.
• Lá cây bông ổi có tác dụng thanh nhiệt, cầm máu. Chủ trị vết thương chảy máu, viêm da, chàm, ghẻ lở, thấp khớp…
• Hoa giúp trị nóng trong, chữa ho ra máu, cao huyết áp, bệnh lao phổi…

Hoa ngũ sắc – loài hoa dại được trồng và mọc rộng rãi, phổ biến tại nước ta

Bài thuốc trị bệnh sử dụng cây bông ổi

Trong Y học cổ truyền có nhiều bài thuốc trị bệnh từ cây bông ổi như:

Điều trị cảm sốt, chứng ôn nhiệt trong mùa hè

• Dùng 15g hoa cây bông ổi tươi, rửa sạch
• Sắc dược liệu với 200ml nước lấy 50ml
• Gạn ra uống hết 1 lần
• Mỗi liệu trình uống thuốc trong 5 ngày liên tục

Chữa viêm da

• Hái 1 nắm hoa bông ổi tươi đem về rửa nhiều lần nước cho sạch bụi bẩn
• Ngâm trong nước muối pha loãng 15 phút để khử vi khuẩn
• Giã nát, chắt nước cốt thoa lên da hoặc dùng cả bã đắp trực tiếp lên chỗ da bị viêm mỗi ngày 2 – 3 lần.

Điều trị bệnh viêm da mẩn ngứa

• Chuẩn bị 100 – 200g cành và lá tươi của cây bông ổi
• Rửa sạch, đem nấu với 1 hoặc 2 lít nước
• Để nguội ngâm rửa khu vực bị bệnh mỗi ngày 3 lần hoặc pha thêm một ít nước sạch vào để tắm nếu diện tích vùng da bị ảnh hưởng rộng.

Kháng viêm, điều trị bệnh cảm sốt, quai bị bằng cây bông ổi

• Chuẩn bị: 30g cây bông ổi, dùng cả cành, lá và hoa ở dạng tươi hoặc 15g khô
• Sắc kỹ lấy 300ml nước đặc chia uống làm 2 lần cho hết trong ngày
• Đều đặn mỗi ngày dùng một thang đến khi bệnh được điều trị dứt điểm thì ngưng.

Điều trị kết hạch ở phổi, ho ra máu, lao phổi

• Dùng 20g hoa bông ổi tươi hoặc 8g dược liệu khô
• Rửa sạch rồi cho vào ấm, thêm 3 bát nước đun sôi
• Vặn nhỏ lửa sắc đến khi thuốc cạn còn một nửa
• Chia làm 3 phần đều nhau uống vào các buổi sáng, trưa, tối

Những lưu ý khi dùng cây bông ổi trong trị bệnh

• Tránh nhầm lẫn giữa cây bông ổi với cây cỏ ngũ sắc ( cây cỏ hôi, hoa cứt lợn )
• Bệnh nhân bị dị ứng với bất cứ thành phần nào của dược liệu không dùng
• Không dùng lá cây bông ổi ở liều cao liên tục trong nhiều ngày liền có thể gây ngộ độc và nhiều tác dụng phụ nguy hiểm.