Theo Đông y, gan nhiễm mỡ do ứ đọng thấp nhiệt, đàm ẩm, khí huyết tắc nghẽn hoặc lối sống không lành mạnh. Điều trị hiệu quả cần loại bỏ các nguyên nhân này, từ đó tạo ra những bài thuốc chữa trị thực tế.
Quan niệm đông y về bệnh gan nhiễm mỡ
Nội dung trong bài viết
Thầy thuốc Y học cổ truyền công tác tại Trường Cao đẳng Dược Sài Gòn chia sẻ, gan nhiễm mỡ là một dạng rối loạn do nhiều nguyên nhân gây ra, chẳng hạn như chứng Huyễn vựng, Đờm ẩm, Đầu thống, Ma mộc, Hung tý… và chủ yếu do lượng cholesterol cao. Các nguyên nhân cụ thể bao gồm:
- Chế độ ăn uống không lành mạnh: Tiêu thụ quá nhiều đồ ngọt, chất béo, rượu bia làm cho tỳ tạng không thể vận hóa hết, khiến mỡ tích tụ gây bệnh.
- Tổn thương tình chí: Khi khí huyết bị ứ trệ, khí gan bị uất, kéo theo sự tổn thương của tỳ vị, dẫn đến tình trạng mỡ không được chuyển hóa và đọng lại gây ra gan nhiễm mỡ.
- Ăn uống đồ lạnh: Các món ăn lạnh làm tỳ vị yếu, không đủ sức vận hóa thủy thấp và dinh dưỡng, dẫn đến tình trạng mỡ thừa tích tụ.
- Suy thận: Đặc biệt ở người lớn tuổi, thận khí suy yếu không đủ sức vận hóa dưỡng chất, gây ra tình trạng mỡ thừa tích tụ trong gan.
- Đờm ngưng huyết kết: Mỡ không được chuyển hóa đúng cách và tích tụ lại thành các chất trọc tà, gây tăng cholesterol.
Từ những quan niệm trên, Đông y nhấn mạnh rằng để điều trị gan nhiễm mỡ hiệu quả, cần phải giải quyết tận gốc nguyên nhân gây bệnh, bao gồm việc điều hòa khí huyết, tiêu trừ đàm ẩm, và cải thiện chức năng của các tạng phủ liên quan, từ đó giúp gan phục hồi và hoạt động bình thường.
Cách điều trị gan nhiễm mỡ bằng đông y
Dùng thuốc Đông y để điều trị gan nhiễm mỡ là phương pháp được nhiều người lựa chọn. Tuy nhiên, giống như phương pháp Tây y, thuốc Đông y cũng có những ưu và nhược điểm nhất định:
Ưu điểm:
- Thuốc Đông y sử dụng các thảo dược tự nhiên, ít gây tác dụng phụ và an toàn cho sức khỏe. Các thảo dược giúp tăng cường chức năng gan và thúc đẩy quá trình đào thải chất độc ra ngoài cơ thể.
- Các dược liệu trong thuốc Đông y có chứa nhiều chất chống oxy hóa, giúp giảm quá trình peroxide hóa lipid ở gan, từ đó hỗ trợ phục hồi chức năng gan.
Nhược điểm:
- Việc điều trị bằng Đông Y cần một khoảng thời gian dài mới có thể đạt được hiệu quả rõ rệt.
- Phương pháp này chỉ phù hợp với giai đoạn đầu của bệnh. Nếu gan nhiễm mỡ đã chuyển sang giai đoạn nặng, cần kết hợp với điều trị Tây y theo chỉ định của bác sĩ.
Điều trị gan nhiễm mỡ bằng Đông y không chỉ giúp giải quyết triệu chứng mà còn nhắm đến việc điều chỉnh toàn diện cơ thể, từ đó cải thiện chức năng gan và ngăn ngừa bệnh tái phát một cách hiệu quả.
Các bài thuốc đông y điều trị gan nhiễm mỡ theo thể trạng
Trong Đông y, gan nhiễm mỡ được chia thành nhiều thể trạng khác nhau, do đó cần có các bài thuốc phù hợp với từng thể. Dưới đây là các bài thuốc phổ biến:
Thể đàm ứ trở lạc, can khí uất kết:
- Biểu hiện: Đau tức vùng hạ sườn phải, mệt mỏi, buồn nôn, chán ăn, lưỡi có màu rêu hoặc đỏ sẫm.
- Pháp trị liệu: Sơ can, lý khí, hóa đàm.
- Thuốc điều trị: Sài hồ sơ can thang với các vị thuốc như: chỉ xác, sài hồ, cam thảo, bạch thược, xuyên khung, thanh bì, hương phụ, bạch truật, phục linh.
Thể đàm thấp trở trệ:
- Biểu hiện: Da sạm màu, hạ sườn phải đầy chướng, cơ thể nặng nề, đau nhói vùng gan.
- Pháp trị liệu: Hoạt huyết, thông kinh lạc, hóa đàm.
- Thuốc điều trị: Nhị trần thang kết hợp Bình vị tán với các vị thuốc như cam thảo sao, trần bì, thương truật, hậu phác, bán hạ chế, bạch linh.
Thể thấp nhiệt trở trệ:
- Biểu hiện: Khô miệng, đắng họng, mắt khô, da vàng hoặc sạm, tiêu hóa kém.
- Pháp trị liệu: Nhuận gan, giải uất.
- Thuốc điều trị: Đại sài hồ thang với các vị thuốc như sài hồ, chỉ thực, bạch thược, hoàng cầm, đại táo, sinh khương.
Thể tỳ hư thấp trệ:
- Biểu hiện: Mệt mỏi, mồ hôi ra nhiều, ăn kém, đại tiện nát, lưỡi nhợt.
- Pháp trị liệu: Táo thấp, hóa trọc, kiện tỳ, ích khí.
- Thuốc điều trị: Sâm linh bạch truật thang với các vị thuốc như hoài sơn, đẳng sâm, bạch truật, ý dĩ nhân, phục linh.
Thể can tỳ lưỡng hư:
- Biểu hiện: Đầy bụng, đau âm ỉ vùng hạ sườn phải, ăn kém, chân tay yếu.
- Pháp trị liệu: Dưỡng can, lý khí, ôn bổ tỳ dương.
- Thuốc điều trị: Các vị thuốc như hậu phác, hoàng kỳ, bạch truật, bán hạ chế, đương quy, bạch thược.
Thể huyết ứ khí trệ:
- Biểu hiện: Mệt mỏi, ăn kém, lưỡi tím, đau tức hạ sườn.
- Pháp trị liệu: Hoạt huyết, hóa ứ, nhu can, lý khí.
- Thuốc điều trị: Huyết phủ trục ứ thang với các vị thuốc như đào nhân, sài hồ, chỉ xác, đương quy, cát cánh, sinh đại hoàng.
Giảng viên Cao đẳng Y Sài Gòn lưu ý dù sử dụng phương pháp nào, việc đánh giá chính xác tình trạng gan và thực hiện điều trị theo chỉ dẫn của bác sĩ là điều cực kỳ quan trọng. Gan nhiễm mỡ có thể xảy ra với bất kỳ ai, vì vậy cần phải thăm khám và xét nghiệm để xác định tình trạng bệnh cụ thể.
