Cau là loại quả quen thuộc với hầu hết người dân Việt Nam, đặc biệt là ở các làng quê, bên cạnh đó nó còn được xem là loại dược liệu rất hữu hiệu trong đặc trị đau bụng, giun sán hay sốt rét.
- YHCT trị chóng mặt, ù tai bằng bài thuốc như thế nào?
- Y học cổ truyền hướng dẫn dùng ngài tằm đực làm thuốc
- YHCT hướng dẫn bài thuốc giải cảm chữa ho từ vị thuốc cải cúc
Cau – Loại quả thông dụng, dược liệu hữu dụng
Cau – Loại quả thông dụng, dược liệu hữu dụng!
Nội dung trong bài viết
Quả cau tách vỏ, kết hợp cùng lá trầu không và chút vôi tôi là món ăn không thể thiếu với các cụ, các bà thời xưa. Trầu và cau cũng là những vật không thể thiếu trong các ngày lễ Tết, các đám hỷ, đám hiếu của người Việt. Chính vì vậy mà từ lâu, hình ảnh quả cau, lá trầu đã đi vào những bài ca dao, những bài thơ cổ, sự tích trầu cau của người Việt và trường tồn đến tận bây giờ.
Không chỉ tượng trưng cho văn hóa, quả cau còn được dùng làm thuốc trong Đông y. Các bác sĩ Y học Cổ truyền Hà Nội đã chỉ ra rất nhiều công dụng và tác dụng chữa bệnh của quả cau.
Theo y học cổ truyền, hạt của quả cau có vị đắng, chát, tính ôn, vào các kinh tỳ, vị, đại tràng có tác dụng tiêu tích, diệt trùng, hành khí, lợi thủy. Hạt quả cau và hoạt chất arecolin – đây là hoạt chất chính trong hạt cau thường được dùng làm thuốc trị bệnh giun sán cho gia súc, gia cầm.
Còn đối với người, hạt cau kết hợp với hạt bí ngô dùng làm thuốc diệt sán. Cách dùng như sau: Sáng sớm vào lúc đói bụng ăn từ 60 đến 120g hạt bí ngô cả vỏ hoặc từ 40 đến 100g hạt đã bóc vỏ. Hai giờ sau đó, uống nước sắc hạt cau với liều 30g cho trẻ em dưới 10 tuổi, từ 50 đến 60g cho phụ nữ và đàn ông bé nhỏ và 80g cho người lớn.
Cách chế nước sắc hạt cau: đun với 500ml nước, sắc đặc đến khi còn khoảng 200ml. Sau đó, nhỏ dung dịch gelatin 2.5% để kết tủa hết tanin, rồi lắng gạn và lọc, lại tiếp tục đun sôi cho đến khi còn khoảng 100 đến 150ml. Uống hết số nước đó một lần.
Hạt cau
Sau khi dùng nước sắc hạt cau nửa giờ, uống một liều thuốc tẩy (magie sulfat 30g). Nằm nghỉ đợi thật buồn đi ngoài rồi đại tiện trong một chậu nước ấm, nhúng cả mông vào. Lưu ý trước khi đun sôi, ngâm nước hạt cau sẽ có tác dụng hơn khi không ngâm nước.
Theo một số tài liệu Trung cấp Y học Cổ truyền Hà Nội cho biết, có hai loại vỏ cau gồm đại phúc mao – là thu hái từ quả cau chín, bỏ vỏ và đại phúc bì – là thu hái từ quả chưa chín, bỏ vỏ xanh ngoài. Trong đó, đại phúc bì có vị cay, tính hơi ôn, có tác dụng hạ khí, hành thủy, khoan trung, tiêu thũng. Đại phúc bì chữa thấp trở, khí trệ, bụng đầy trướng, phù toàn thân, đại tiện không thông, tiểu tiện khó khăn.
Một số bài thuốc y học dân gian có cau
– Chữa ngoại cảm phong hàn, nội thương thấp trệ, bụng đau, tức ngực, nôn mửa, miệng nhạt: đại phúc bì, tử tô, phục linh, bạch chỉ, mỗi thứ 30g, bán hạ, trần bì, hậu phác, bạch truật, cát cánh mỗi thứ 60g, hoắc hương 90g, cam thảo 70g. Tất cả nguyên liệu nghiền thành bột, mỗi lần uống 6g, hoặc sắc uống, có thể cho thêm 3 lát gừng sống và 1 quả đại táo.
– Trục giun đũa: lấy 21 hạt cau tán mịn, chia uống làm 2 đến 3 lần trong một ngày với nước sắc vỏ quả cau. Lưu ý trước khi uống phải nhịn ăn để đạt hiệu quả tốt nhất.
– Chữa sốt rét: hạt cau 2g, thảo quả 2g, thường sơn 6g, cát căn 4g, tất cả sắc với 600ml nước, đun đến khi còn 200ml thì dừng lại, chia 3 lần uống trong ngày.
– Chữa khó tiêu, bụng đầy trướng: chuẩn bị 10g hạt cau 10g, 10g sơn tra, sắc lấy nước uống.
– Bài thuốc Y học cổ truyền chữa đau bụng vì táo bón: hạt cau 10g, mộc hương 6g, đại hoàng 8g, tất cả sắc lấy nước uống.
– Chữa phù thũng, bụng trướng, đại tiểu tiện không thông: hạt cau 15g, đại hoàng 8g, mộc thông 6g, trạch tả 15g, sắc uống. Hoặc có thể dùng vỏ quả cau 10g, mộc thông 6g, vỏ nấm phục linh 15g, sắc uống.
– Chữa chốc đầu ở trẻ em: dùng hạt cau mài lấy bột, sau đó hòa với dầu mè bôi lên chỗ chốc đầu.
– Cầm máu: hạt cau nghiền thành bột, sau đó lấy bột hạt cau rắc lên vết thương.
Có thể thấy rằng, quả cau có nhiều công dụng thiết thực đối với sức khỏe con người. Tuy nhiên để biết chính xác tác dụng đối với từng loại bệnh, từng cơ thể thì bạn nên tuân thủ theo sự hướng dẫn của thầy thuốc để đạt kết quả tốt nhất.
