Cối xay còn có tên gọi khác là Cây dằng xay, hay quỳnh ma là một cây dại thường mọc hoang. Tuy nhiên ít ai biết rằng đây là một loại thảo dược Đông y được áp dụng vào nhiều bài thuốc chữa bệnh vô cùng hiệu nghiệm.
Nội dung trong bài viết
- Dùng lục bình để chữa bệnh liệu bạn đã biết?
- Cây một lá và những công dụng tốt cho sức khỏe con người
- Đậu bắp với những công dụng chữa bệnh ít người biết đến
Cối xay thường mọc hoang ở các bờ bụi
Mô tả sơ lược về cây cối xay
Cối xay có tên khoa học là Ahutiỉon indicum (L.) G. Don (Sida indica L.); thuộc họ Bông (Malvaceae). Là loại cây nhỏ, sống dai, mọc thành bụi, cao từ 1m – 1,5 m, có lông mềm hình sao. Lá mọc so le, hình tim, có cuống dài, mép khía răng. Hoa cối xay có màu vàng, mọc riêng lẻ ở kẽ lá, cuống gấp khúc, quả nom giống cái cối xay, có lông. Hạt hình thận, nhẵn, màu đen nhạt. Theo tìm hiểu của các giảng viên Cao đẳng Dược TPHCM tại trường Cao đẳng Y dược TPHCM cho biết trong lá cây cối xay chứa nhiều chất nhầy và asparagin. Cây chứa tinh dầu với các thành phần là b-pinen, geraniol, caryophyllen oxyd, cineol, geranyl acetat, alemen, farnesol, eudesmol, borneol. Hạt chứa raffinose 1,6 % và dầu nửa khô 4,21 % gồm chủ yếu là glycerid của các acid linoleic, palmitic, oleic, stearic. Rễ chứa dầu béo, b- sitosterol, b-amyrin và một alcaloid chưa xác định.
Theo Đông y, cối xay có tính bình và vị hơi ngọt Có tác dụng giải độc, thanh nhiệt, long đờm và lợi tiểu. Lá cối xay có nhiều chất nhầy dịu kích thích. Vỏ làm se và lợi tiểu. Hạt cối xay có tác dụng kích dục, nhuận tràng và làm dịu kích thích. Nước hãm rễ có thể giảm sốt.
Cối xay và một số bài thuốc chữa bệnh hữu ích
Cối xay với nhiều công dụng đặc biệt tốt cho sức khỏe chúng ta
- Chữa bệnh trĩ: Rễ cối xay 200 g, sắc đặc, uống 1 chén thuốc (bằng chén trà), còn lại thừa lúc nóng xông hậu môn, khi nước còn ấm thì dùng rửa, ngày xông rửa 5-6 lần.
- Trị mày đay do dị ứng: Toàn cây cối xay 30 g, thịt lợn nạc 100 g, hầm chín, ăn thịt lợn và uống nước thuốc. Dùng 7 – 10 ngày.
- Chữa đau nhức xương khớp: Lá cối xay khô 5 g, rễ cây xấu hổ 5 g, rau muống biển 3 g, rễ cỏ xước 3g , lá lạc tiên 3 g, lá lốt 3g. Tất cả thái nhỏ, phơi khô, hãm nước uống thay trà trong ngày. Dùng liên tục 1 tháng.
- Trị đau tai, tật điếc: Cối xay 60 g, hoặc 20g -30 g quả, nấu với thịt lợn. Đối với tật điếc, dùng rễ cối xay, mộc hương , vọng giang nam, mỗi loại 60 g, nấu với đuôi lợn ăn với cơm.
- Trị đau tai, ù tai, thính lực giảm: Quả cối xay 30 g (hoặc toàn cây tươi 60 g), nấu canh với thịt heo nạc để ăn cơm.
- Trị cảm sốt, nhức đầu do phong nhiệt: Cây cối xay 12g -16 g, lá tre 8g, bạc hà 6 g, kinh giới 8g, kim ngân hoa 12 g, nấu với 750ml nước, sắc còn 250 ml, chia 2 lần, uống trước bữa ăn.
- Trị tiểu tiện bí, tiểu rắt, tiểu buốt: Cây cối xay 30g, bông mã đề 20 g, rễ tranh 20g, râu bắp 12g, cỏ màn trầu 8g, rau má 12 g, nấu với 650ml nước, sắc còn 250ml, chia 2 lần, uống trước bữa ăn.
- Trị phụ nữ sau khi sinh bị phù thũng: Lá cối xay 20g -30 g, ích mẫu 12g -16 g, nấu với 300ml nước, sắc còn 150ml, chia 2 lần, uống trước bữa ăn.
- Trị cảm sốt, nhức đầu do phong nhiệt: Cây cối xay 12g -16 g, lá tre 8g, bạc hà 6g, kinh giới 8 g, kim ngân hoa 12 g, nấu với 750 ml nước, sắc còn 250 ml, chia 2 lần, uống trước bữa ăn.
- Chữa đau tai, tật điếc: Cối xay 60 g hoặc 20g -30 g quả, nấu với thịt lợn mà ăn. Đối với tật điếc, dùng rễ Cối xay, Mộc hương, Vọng giang nam, mỗi vị 60 g, nấu với đuôi lợn mà ăn. Cối xay trị kiết lỵ hay mắt cá màng mộng: Quả Cối xay, hoa Mào gà mỗi vị 30 g, sắc lấy nước uống.
Các lương y tại trường Cao đẳng Y dược TPHCM khuyến cáo đối với những người có thận hư hàn tiểu tiện nhiều và trong, ỉa chảy không dùng cối xay để chữa bệnh. Phụ nữ đang màng thai dùng phải cẩn thận.
