Tìm hiểu công dụng và bài thuốc dân gian của Ráy gai

Tháng Mười 24, 2017

1973

Trong Đông y, cây ráy gai từ xưa đã được lưu truyền và xem như là vị thuốc quý, chữa rất nhiều bệnh mà không phải ai cũng biết tác dụng của nó.

Nội dung trong bài viết

Thân cây ráy gai

Ráy gai và công dụng của Ráy gai

Ráy gai hay còn được gọi là củ chóc gai, sơn thục gai, rau mác gai, rau chân vịt, khoai sọ gai, cây cừa. Cây cao 0,4-0,7. Thâm rễ nằm ngang, chia nhiều đốt. Lá mọc thẳng từ thân rễ, mép nguyên, lá non hình mũi tên, lá già xẻ lông chim, các thùy hình mác, đầu nhọn, mắt dưới có gai ở gân giữa; cuống lá mập, dài hơn phiến lá, phủ dầy gai, gốc có bẹ. Cụm hoa là mọt bông mo, có cuống dài hơn hoặc bằng mo, có gai; mo mở ở phần gốc và xoắn lại ở phần trên, trục hoa hình trụ ngắn, mang toàn hoa toàn lưỡng tính; bao hoa có 4-6 thùy, nhị 4-6,chỉ nhị ngắn; bầu hình trứng. Mùa hoa quả tháng 3, tháng 4, quả mọng, có gai ngắn ở đỉnh.

Công dụng của ráy gai:

Ráy gai được dùng làm thức ăn hàng ngày như một loại rau củ.
Theo kinh nghiệm dân gian, ráy gai được dùng để chữa ho, đau bụng, phù tũng.
Ráy gai chữa tê thấp, bàn chân tay tê buốt, lưng đầu gối đau.
Ráy gai chữa sốt rét, viêm gan, vàng da
Ráy gai chữa ung nhọt, sưng qiau bị.

Ngoài ra ở một số nước như Ấn Độ, thân rễ được dùng làm thuốc trị đau ngực; lá và rễ dùng trị bệnh trĩ; cuống lá giã ra thêm nước cho trâu bò uống trị bệnh đau ngực.

Ở Trung Quốc, người ta dùng Ráy gai để trị sưng vú, cao huyết áp, chó dại cắn, phong thấp, đòn ngã, bạch đới, đau bụng kinh, viêm dạ dày mạn tính, tiêu hóa không tốt, ho do phổi nóng, viêm thận phù thũng, đái đục, viêm tuyến mang tai, mụn nhọt sưng lở. Dùng ngoài đắp trị rắn độc cắn, viêm hạch bạch huyết, lao hạch.

Một số bài thuốc dân gian từ ráy gai

Theo các y sĩ Y học cổ truyền TPHCM, ráy gai có vị cay, tính ấm, có tác dụng thanh nhiệt giải độc, trừ đờm, bình suyễn. Dùng trị các chứng bệnh về gan vàng da, tê buốt bàn chân, đau lưng, mỏi gối… Ngoài ra, bộ phân thân rễ ráy gai cũng được dùng chữa một số bệnh, thân rễ có vị cay, tính ấm, có tác dụng tiêu đờm, trừ suyễn như vị bán hạ và thanh nhiệt, giải độc.

Chữa tê thấp, bàn chân tê buốt:

Ráy gai, Cẩu tích, Huyết đằng, Kim cang, Ngưu tất, mỗi vị 12g. Sắc nước hoặc ngâm rượu uống.

Chữa thiên trụy (sa dái, thoát vị bẹn):

Ráy gai 12g, Hạt vải 10g, Lá trâu cổ 10g. Sắc với 400ml nước, còn 100ml, chia làm 2 lần, uống trong ngày.
Chữa bạch đới, thống kinh, viêm thận, tiểu đục:

Ráy gai (toàn cây) 9-15g, sắc thuốc thang uống hoặc hầm với xương heo dùng hàng ngày.

Chữa đau khớp do phong thấp, tổn thương do té ngã:

Ráy gai (toàn cây) 9-15g sắc uống hoặc dùng 60g ngâm trong nửa lít rượu, vừa uống trong vừa xoa ngoài.

Ung nhọt, sưng quai bị:

Ráy gai tươi cả rể củ cọng lá giã nhuyễn đắp.

Trị viêm gan siêu vi B:

Ráy gai khô 20g, Diệp hạ châu (Chó đẻ thân xanh) 20g (tươi 40g), Cỏ mực 20g, Bạch hoa xà thiệt thảo (Cỏ lưỡi rắn) 20g, Bán chi liên (hoặc Xuyên tâm liên) 12g, Mã đề 20g, nấm Linh chi xay, tán mịn 12g. Dược diệu khô, rửa sạch, chặt nhỏ, thêm bột Linh chi và 2 lít nước, nấu sôi 30 phút, chắt ra chai uống thay nước trà trong ngày. Dùng 3 tháng trở lên.

Chữa trẻ nhỏ da lở loét do thai độc hiệu quả:

Dùng cây ráy gai nấu nước rửa, sau rắc bột thân rễ lên chỗ da bị bệnh.

Dùng cả cây ráy gai hoặc phần thân rễ nấu nước tắm rửa chữa lở ngứa ngoài da hiệu quả.

Chữa viêm gan, xơ gan hiệu quả:

Theo kinh nghiệm dùng các vị còn tươi tốt hơn dùng vị đã phơi khô. Dùng 30g thân rễ ráy gai khô (tươi khoảng 100g); trái dứa dại khô 30g (tươi 100g); chó đẻ răng cưa khô 10g (tươi 30g). Cho các vị vào nấu với 2.000 ml nước, đun nhỏ lửa khi nước còn 300 ml thì chắt ra. Chia 3 lần uống trong ngày.

Chữa tê thấp, lưng, gối cẳng chân tê buốt: